Hac veya Umre için ihrama girmis olanlarin din yönünden yapmalari yasak olan seylere "Cinayetü'l-Hac = Hac Yasaklari" denir . Burada kasid, yanilma, hataya düsme ve unutma birdir.
(Safiîlerce hata ve unutma cezasi bagislanmistir.)
Hac ve Umre'ye ait yasaklar (cinayetler) su bes kisma ayrilir:
1) Yapilmalarindan dolayi yalniz birer dem (koyun veya keçi) kurban edilmesi gereken cinayetler.
Bülug çagina ermis olup da ihrama girmis bulunan bir kimsenin bir uzvuna (organina) tamamen veya bir uzvu miktari olacak sekilde degisik yerlerine hos kokulu bir sey sürmesi, basina kina yakmasi, yag sürünmesi, tam bir gün aksama kadar dikisli bir elbise giyinmesi veya basini örtülü bulundurmasi, basinin en az dörtte birini tiras ettirmesi, fazla tüylerini gidermesi, tirnaklarini kesmesi, haccin vaciblerinden birini (mikatta ihrama girmeyi) terk etmesi, cünub veya haiz olarak kudüm veya veda tavafi yapmasi veya abdestsiz olarak ziyaret tavafinda bulunmasi gibi...
Kiran haccinda bu yasaklardan biri yapilirsa, iki ihramin hürmetini korumak için iki kurban (dem) gerekir
Böyle irade ile yapilmalarindan dolayi kurban kesilmesi gereken seylerden biri, bir zaruret ve illet sebebiyle yapilsa, bu isi yapan serbest kalir; dilerse Harem'de bir kurban keser, dilerse istedigi yerde üç gün oruç tutar, dilerse alti fakire birer fitre miktari sadaka verir. Bu sadakanin Mekke fakirlerine verilmesi daha faziletlidir. Verilecek bu sadakada temlik caiz oldugu gibi, ibahe (ikram suretiyle yemek yedirme) de caizdir. Imam Muhammed'e göre ibahe caiz degildir.
2) Yapilmasindan dolayi Bedene (deve veya sigir) kurban edilmesi gereken cinayetler:
Bunlar, Arafat'da vakfeden sonra daha tiras olmadan veya saçlari kisaltmadan önce kurulan cinsel iliski ile ziyaret tavafini cünub, hayiz veya nifas hallerinde yapmaktan ibarettir. Bununla beraber herhangi bir tavaf, taharet halinde yeniden yapilirsa cezasi düser.
Arafat'da vakfeden sonra saçlari tirasdan veya kisaltmadan önce, bir mecliste cinsel iliski tekrarlansa, yalniz bir Bedene (deve veya sigir) gerekir. Meclis degisecek olsa, birinci iliskiden dolayi bir Bedene (deve veya sigir), digerleri için de dem (koyun) gerekir. Çünkü birinci iliskide tavafa noksanlik gelmistir. Böyle noksan bir tavaf için de "Dem" yeterli olur. Fakat tiras olduktan sonra veya saçlari kisalttiktan sonra, ziyaret tavafinin tamamindan veya ilk dört sartindan önce iliskide bulunsa, yalniz bir koyun kesmek yeterli olur. Buna göre, ziyaret tavafinin tamamindan veya dört sartindan sonra kurulacak iliski ile ceza olarak ne bedene ne de dem gerekir.
3) Her birinin yapilmasindan dolayi yarim sa' (bir fitre miktari) besyüz yirmi dirhem sadaka verilmesi gereken cinayetler;
Bunlar, Ihramda bulunan bir kimsenin, uzuvlarindan (organlarindan) birinin az bir kismina hos kokulu bir sey sürmesi, bir günden az dikisli elbise giymesi veya basini örtmesi, basinin dörtte birinden azini tiras etmesi, yalnizbir tirnagini kesmesi, baskasini tiras etmesi, baskasinin tirnagini kesmesi, abdestsiz olarak Kudüm tavafi veya Veda tavafi yapmasi gibi seylerdir.
Tedavi için hos kokulu sey kullanilmasi, ceza gerektirirse de, zeytinyagi gibi bir yag kullanilmasi ceza gerektirmez.
Kirik bir tirnagi koparmak da caizdir; çünkü bunda büyüme hali kalmamistir.
4) Her birinin yapilmasindan dolayi bir fitre miktarindan, yarim sa'dan (bes yüz yirmi dirhem bugdaydan) az bir sadaka verilmesi gereken cinayetler (yasaklar):
Bunlar, Ihramda bulunan kimsenin çekirge öldürmesi, kendi üzerinde bulunan biti öldürmesi veya onu yere atmasi, baskasinin üzerindeki biti öldürmesi için onu göstermesi gibi islerdir.
Ihramda iken bunlardan birini yapan kimse, diledigi bir miktar sadaka verir.
Öldürülen bitler üçten çok ise, bir fitre miktari sadaka verilir. Yolda görülen bir biti öldürmek yasak degildir, bunun için cezâsi yoktur. Çünkü bu, aslinda eziyet veren bir hayvan oldugundan öldürülmesi caizdir.
Ihramda bulunan kimse, ihramdan çikincaya kadar hazin, perisan ve mütevazi bir hal içinde ihtiyacini Yüce Allah'a arzetmesi gerektiginden üste basa düzen verilmemesi bir kulluk ve ihtiyaç nisaninin bir ifadesi olur.
5) Her birinin yapilmasindan dolayi bedel deger ödemek (Ziman) gereken yasaklar (cinayetler)dir.
Bunlar da ihramda bulunanin av hayvanlarini öldürmesinden veya Harem Bölgesindeki yas agaçlari ve yesil otlari kesip koparmasindan ibarettir. Bunun için Ihramda olan kimse (muhrim), gerek Harem Bölgesinde ve gerek Harem disinda hiçbir kara hayvanini öldüremez ve öldürülmesi için de onu baskasina gösteremez.
Yine, ihramda olan bir kimse, Harem bölgesindeki yas agaçlari ve yesil otlari kesemez. Bunlari yapinca, kiymetlerini öder. Söyle ki:
Öldürülen hayvan eti yenmeyen hayvanlardan ise, onun cezasi bir koyun veya keçi kurban etmekten ziyade olmaz. Fakat eti yenilir hayvanlardan ise, öldürüldügü yerdeki kiymeti, iki adalet sahibi kimse tarafindan belirlenerek tamamen sadaka verilir. Eger bu kiymet bir fitre miktarindan az ise, buna karsilik bir gün oruç tutmak da yeterlidir.
Bununla beraber kiymeti bir kurban degerine esitse, yasagi isleyen serbesttir. Dilerse bu kiymetle bir kurban alir ve Harem dahilinde keser, etini fakirlere dagitir. Dilerse bu kiymet karsiliginda fakirlere dagitilmak üzere fitre miktari bugday, arpa veya hurma alir. Dilerse her fitre miktari karsiliginda birer gün oruç tutar. Bu oruç degisik zamanlarda da tutulabilir.
Öldürülen hayvan av için ögretilmis dogan ve köpek gibi bir hayvan ise, sahibine ögretilmis olduguna göre kiymeti ödenir. Ayrica ögretilmemis olduguna göre de fakirlere kiymeti sadaka olarak verilir.
Agaçlara ve otlara gelince, bunlar kendiliginden bitmis olup kimseye ait degilse, Harem Bölgesinin hakkini korumak için kiymetleri sadaka olarak verilir. Fakat bir kimsenin mülküne ait ise, birer kiymetlerini de sahiblerine vermek gerekir.
Harem Bölgesindeki bir agacin yalniz yapraklarini almak, agaca zarar vermezse caizdir. Bundan dolayi ceza gerekmez.
sartina baglidir.
Hac ile Umrenin Yasaklarina Dair Çesitli Meseleler
Bir hayvan ayagini kirmak; bir kusun kanadini kirip onu uçamaz hale getirmek, bir kusun yumurtasini kirmak, ihramda olan kimse için, o hayvani veya kusu öldürmek hükmündedir.
Bir hayvanin tüylerini ve killarini kesmek veya kaçip kurtulmasina engel olmayacak bir sekilde bir uzvunu (organini) kesip kirmak da, onun kiymetine getirecegi noksanlik miktarini sadaka vermeyi gerektirir. Eger bu sekilde hayvanin yaralanmasi sonunda hayvan iyilesirse, ceza vermek gerekmez.
Ihramda olan kimsenin avladigi hayvan kendiliginden ölmüs olursa yine cezayi gerektirir. Çünkü hayvani ele geçirmesi, onu yok etme sayilir.
Ihramda olanin av hayvanini satin almasi da yasaktir. Çünkü o hayvan, ihramda olan kimse için kiymeti bulunan bir mal sayilmaz.
Fakat ihramda bulunmayan kimsenin, kendisi için veya ihramda olanin emri bulunmaksizin onun için harem disinda avlamis oldugu hayvanin etinden kendisi yiyebilecegi gibi, ihramda olan da yiyebilir.
Ihramda olan kimse, tavuk ve koyun gibi, yaratilis geregi olarak kaçip ürkmeyen evcil hayvanlari kesip yiyebilir. Fakat karadaki av denilen yabanî hayvanlari kesecek olsa, onun etinden kendisi de baskalari da yiyemez. Çünkü bu ölü (besmelesiz kesilmis) yerindedir. Deniz kuslarini da avlayamaz; çünkü bunlar aslen kara hayvanidir. Bunlari öldürmek cezayi gerektirir.
Harem Bölgesinde öldürülen av, Iki Imam'a göre, ölü (Besmelesiz) hükmündedir. Bunu öldüren ihramli, onun etinden yese istigfar etmesi gerekir. Imam Azam'a göre, cezasini ödedikten sonra etinden yese, yedigi miktarin kiymetini sadaka olarak vermesi gerekir.
Harem bölgesindeki bir avi atip vurmak: Yasak oldugu gibi, Harem'de olan kimse de Harem disindaki bir ava atip onu vuramaz. Bunlarin ikisi de haramdir. Çünkü Harem'deki av güvence altindadir. Harem dahilinde olan kimse de, disardaki ava bir sey atmaktan yasaklanmistir.
Mekke'nin Harem bölgesindeki av hayvanlarini avlamak, kendiliginden bitip yetisen yesil otlarini koparmak, yine kendiliginden yetismis yas agaçlari kesip koparmak yalniz ihramda olana degil, olmayana da helal degildir. Onun için Mekke halkindan ihrama girmemisler için bunlari avlamak veya koparip kesmek, kiymetini ödemeyi (fakirlere sadaka olarak vermeyi gerektirir. Bunun karsiliginda muhrim (ihramda olan) gibi oruç tutmak yeterli olmaz. Çünkü isleri yapmak, ihramda bulunmayan Mekkeli hakkinda bir borçlanmadir, keffaret degildir. Ihramda olmayanin böyle bir seye yol gösterip yardimci olmasi da günahtir. Fakat bu hareketinden dolayi kendisine bir borç ödeme cezasi gerekmez.
Harem bölgesinde hayvanlari otlatmak ve kendiliginden biten otlari biçmek helal degildir. Fakat Mekke samani denilen "Izhir" otu ile mantarlari kesip toplamakta bir sakinca yoktur.
Yine, kurumus agaçlari kesmek, bir agacin kirik bir dalini koparmak caiz oldugu gibi, ekilmis ekinleri ve sebzeleri kesip toplamak da helaldir. Ayni zamanda insanlarin yetistirdigi cinsten olup da kendiliginden biterek yetisen agaçlari da kesmek helaldir.
Yalniz insanlarin yetistirdigi cinsten olmayip da, kendiliginden biten agaçlari kesmek cezayi gerektirir. Böyle bir agaci birkaç kisi beraberce kesmis olsalar, hepsine sadece bir ceza gerekir. O da bu agacin kiymetini ödemekten ibarettir.
Ihramda bulunan birkaç kisi, bir av hayvanini öldürecek olsa, Imam Azam'a göre, bunlardan her birine tam bir ceza gerekir.
(Imam Safiîye göre, hepsine yalniz bir ceza gerekir. Ayni sekilde ihramda olmayanlarin Mekke'de Harem Bölgesinde öldürecekleri bir av hayvanindan dolayi da yalniz bir ceza gerekir.)
Bir kimsenin yapmis oldugu cinayetlerin cinsleri ve meclisleri bir olursa, bir ceza yeterlidir. Fakat cezalarin cinsleri ve islendikleri yerler degisik olursa, ceza da ona göre çok olur.
Örnek: Ihramda olan bir kimse, bir zaruret olmaksizin bir mecliste birkaç uzvuna (organina) hos kokulu bir sey sürse veya bir elinin veya bir ayaginin veya iki eli ile iki ayaginin tirnaklarini keserse, hepsi için bir "dem" (bir koyun kurban etmek) yeterli olur. Eger bir elinin veya bir ayaginin iki veya üç parmagini kesse, her tirnak için bir fitre miktari sadaka vermek gerekir. Bunlarin kiymeti bir kurban kiymetine denk olursa, ihramda olan kimse bundan diledigi kadar noksan bir sey sadaka verebilir.
Yine, bir elinin bes tirnagini kestikten sonra, henüz keffaret vermeden ayni mecliste diger elinin bes tirnagini da kesecek olsa, yine yalniz bir dem (bir koyun kurban etmek) yeterlidir. Fakat bir mecliste veya baska baska meclislerde ellerinin tirnaklarini kesip basini tiras ettirse ve bir uzvuna da hos kokulu bir sey sürse, yapmis oldugu bu yasaklardan her biri için ayrica bir kurban gerekir. Çünkü yasaklarin cinsi degistigi gibi meclis de degismistir.
Ihramda olan bir kimse, hastalik gibi bir özürden dolayi gündüzleri bir müddet dikisli elbise giyip geceleri çikaracak olsa, bundan dolayi ceza olarak bir kurban yeterli olur.
Fakat bu hastalik gittikten sonra baska bir hastaliktan dolayi tekrar böyle dikisli bir elbise giyecek olsa, bunun için de ayrica bir kurban gerekir.
Ihramda bulunan bir kadinin eline kina yakmasi kurban kesmeyi gerektirir. Erkeklerin sakallarini kina ile boyamalari ise sadaka vermeyi gerektirir, kurban degil.
Arafat'da vakfeden önce, bir insanin guslü gerektirecek sekilde ön veya arka yönden ailesi ile yapacagi temastan dolayi hac bozulur ve ceza olarak ertesi sene kaza etmesi gerekir. Bununla beraber bu bozulan hac da noksan birakilmayip tamamlanir. Yapilan yasak isten dolayi da bir kurban kesmek gerekir.
(Imam Safiîye göre, bir bedene (deve veya sigir) kurban etmek gerekir.)
Hac için ihrama giren zevc ile zevce, Arafat'da vakfeden önce cinsel iliski kursalar, her ikisi de ayni sekilde cezalanirlar. Her birine bir dem (bir koyun) kurban etmek gerekir. Ertesi yil ihrama girdikleri zaman birbirlerinden ayrilirlar, baska baska yollardan giderek Arafat'da durur ve bozulan haclarini kaza ederler. Birbiriyle iliski korkusu olunca, böyle birbirlerinden ayri yürümeleri mendubdur.
Sehvetle bakmak, öpmek ve oksamak veya iki yoldan biriyle olmaksizin cinsel iliski kurmak hacci bozmaz, meni gelmis olsa bile... El ile meni getirilmesi ceza olarak kurban kesmeyi gerektirir. Uykuda rüyalanmadan (ihtilâmdan) dolayi bir sey gerekmez.
Umre için ihrama giren kimse, henüz tavafin dört savtini (devrini) yapmadan cinsel iliskide bulunsa, umresi bozulur. Bununla beraber bu umreyi tamamlamaya devam eder ve ceza olarak bir koyun kurban eder. Sonra da bu bozulan umreyi bir vacib olarak kaza eder. Tavafin dört savtindan sonra cinsel iliskide bulunsa, umresi bozulmaz, yalniz bir kurban kesmesi gerekir.
Ihramda olan kimsenin zarar veren karga, çaylak, akrep, yilan, fare, sinek, karinca, pire, kene, ari, kertenkele, kelebek gibi av cinsinden olmayan ve insanin bedeninden dogmayan böcekleri ve üzerine saldiran köpegi ve yaratilisinda eza bulunan kurt gibi herhangi yirtici bir hayvani öldürmesi bir ceza gerektirmez.
Ihramda bulunan bir kimse, ihramdan çikmak kasdi ile bir çok av hayvanini vurup öldürecek olsa, yalniz bir dem (ceza olarak bir koyun kesmek) gerekir. Çünkü bu is, cinayet islemek kasdi ile degil, ihrama son verme niyetiyle yapilmistir.
Ihramda bulunan kimsenin yanindaki kafeste olan kusu veya evinde olan bir av hayvanini salivermesi gerekmez. Çünkü bu durum, av hayvanina saldiri sayilmaz.
(Imam Safiîye göre, böyle hayvanlari salivermek gerekir. Çünkü avi mülkte tutmak, ona saldiri demektir.)
Bedel (Vekâlet) Yolu ile Hac
Hac için bir bedel tutmaya, "Ihcac" denir. Böyle kendi yerine baskasini gönderen kimseye de, "Amir", "Menûb, Mahcücün anh" denir.
Bir kimse, hac etmege gücü bulunsun veya bulunmasin, nafile olarak kendi yerine müslüman olan ve akli yerinde bulunan birini naib tayin edebilir. Naib olan zat, o kimsenin tayin ettigi yerden gider ve onun adina niyet ederek hac yapar.
Kendi adina nafile hac için bedel gönderen zat, bu haccin sevabini kazanir. Çünkü bu is, Allah rizasi için Hak yolunda mal harcamak demektir. Böyle bir harcama, bizzat olabilecegi gibi, niyabet suretiyle de olabilir.