Bazighîlik: İmam Cafer-i Sadık'ın Tanrılığına inanılan mezheb;
Dhammîlik: Ali bin Ebu Talib'in Tanrılığına inanılan mezheb;
Ghurabîlik: Cebrâîl'in Tanrı'nın buyruklarını hatâ ile Ali bin Ebu Talib'in yerine Hazreti Muhammed'e indirdiğine inananların kurduğu mezheb;
Ya’furîlik: Mu’ammer el-Kûfî'in Tanrılığına inanılan mezheb.
Keysanîlik (Dörtçüler): Mehdi kavramını ortaya atarak ilk defa İmam ünvanını kullanan; Ali bin Ebu Talib'den sonra sırası ile Hasan bin Ali, Hüseyin bin Ali, ve dördüncü İmâm olarak ta Ali bin Hüseyin (Zeyn el-Âb-ı Dîn)’in yerine Ali bin Ebu Talib’in Bânû Hânife Kâbilesi mensûbu Havlet bint Câ'fer’den olan oğlu Muhammed bin el-Hânifîyye'nin imâmlık ve Mehdiliğini kabullenen; temelleri El-Mukhtar bin Ebû ʿUbeydullah el-Tâifî tarafından atılan, ve daha sonra da kendi içlerinden Abbâsîler Hâlifeliği’ni çıkaran ghulât (köktendinci) mezheb.
Berberîcilik: Muhammed bin el-Hânifîyye’yi Tanrısallaştıran ve Hamza ibn ʿUmara el-Berberî'nin Peygamber olduğuna inananların mezhebi;
Haşimîlik (Dörtçüler): Muhammed bin Hânifîyye’nin ölümünü kabullenerek en büyük oğlu Ebu Haşim'i halef olarak kabul edenlerin mezhebi;
Karibîlik / Kuraybîlik (Dörtçüler): Adını imâm Ebu Karib/Kurayb el-Darir’den alan, Muhammed bin el-Hânifîyye’nin ölmediği ama saklandığı ve bir gün adalet dağıtmak üzere yeryüzüne Mehdî olarak döneceğine inanılan mezheb;
Sarrajcılık (Dörtçüler): Muhammed ibn el-Hânifîyye’nin ölümünü kabullenen fakat ilerde bir gün adalet dağıtmak üzere yeryüzüne Mehdî olarak döneceğine inanılan Hayyan el-Sarraj tarafından kurulan mezheb;
Hürrem’îyye (Ḵhorrām-Dīnān / Khurrāmīyah / Muḥammira / Kızıl-Giyinenler [1]/ Kızıllar [2] Kısmen Dörtçülerin uzantısıdır): Al-Makdisi'den nakledildiği üzere, El-Mukanna‘ tarafından temelleri atılan, Ebu Müslim Horasani'nin Mehdîliğine, reenkarnasyona, Tanrı'nın sırasıyla Hazreti Muhammed, Hazreti Ali, Ebu Müslim Horasani ve en son olarak ta Haşim el-Mukanna‘’da vûcud bulduğuna inanan, başkalarına zarar vermemek kaydıyle herşeyden zevk almayı mübah sayan, ve kendilerini İslâmiyet kisvesi altında gizleyen Mazdekçıların oluşturduğu dinî ve siyasî ghulât (köktendinci) mezheb.
Zeydîlik (Beşçiler): Beşinci İmâm olarak Zeyd bin Ali'yi kabul eden kol.
Dukeynîlik: Hazreti Muhammed'in haleflerinin Ali bin Ebu Talib'in tarafını tutmamalarından dolayı imânlarını kaybettiğine inananların mezhebi;
Halefîlik: Zeyd bin Ali'nin haleflerinin Abd el-Samed adlı bir şahıs ve onun neslinden devam ettiğine inananların mezhebi;
Heşebîlik / Sûrhabîlik: İmâmlığın, imâmın bilgisiz ve ahlâksız olması dahil, her hâlükârda Hasan bin Ali ile Hüseyin bin Ali'nin soyundan gelenlerde kalması gerektiğine inananların mezhebi;
Jarûdîlik: Adını Ebû’l Jarûd Ziyad bin Ebû Ziyad’dan alan, Ebu Bekr-i Sıddık, Ömer ibn Hattab, ve Osman bin Affan'ın her üçünün Ali bin Ebu Talib'i halife seçmemekle büyük bir günah işlemiş olmamakla beraber hatalı bir davranışta bulunmuş olduklarına, ve bu nedenle de onların Ashab-ı Kiram'lıklarının geçerli olamayacağını beyân etmekle beraber alenen suçlamaktan da kaçınan, diğer taraftan ise Talha bin Ubeydullah ile Zübeyr bin Avvam'ı Ali bin Ebu Talib'e başkaldırmış olmalarından ötürü şiddetle kınayanların mezhebi;
Süleymanîlik: Adını Süleyman bin Jarir’den alan, haliferliğin kime gideceğinin istişareler neticesinde karara varılması gereken bir husus olduğuna, ve Ebu Bekr-i Sıddık ile Ömer ibn Hattab'ın Ali bin Ebu Talib'i halife seçmemekle hata işlediğine fakat günaha girmediğine inananların mezhebi;
Butrîlik / Tâbîrilik: Kathir en-Nevva El-Ebter tarafından kurulan, inançları hemen hemen Süleymanîlik ile ayni olmakla birlikte, Ebu Bekr-i Sıddık, Ömer ibn Hattab, ve Osman bin Affan'ın üçününde Ali bin Ebu Talib'i halife seçmemekle hatalı olduğuna fakat günaha girmemiş olduklarına inananların mezhebi;
Salihîlik: Hasan ibn Salih tarafından kurulan, inançları hemen hemen Süleymanîlik ile ayni olmakla birlikte, Ebu Bekr-i Sıddık, Ömer ibn Hattab, ve Osman bin Affan'ın üçününde Ali bin Ebu Talib'i halife seçmemekle hatalı olduğuna fakat günaha girmemiş olduklarına inananların mezhebi;
Vâsîtîlik: On İki İmamın tamamını da tanıyan Zeydîler'in oluşturduğu mezheb.
Ismâʿîl’îyye (Yedi İmâmcılık/Yedicilik): Yedinci İmâm olarak İsmail bin Câfer el-Mûbarek’i kabul eden kol.
Karmatîlik (Yediciler/el-Bakl’îyye): Fatımî halifelerinin imâmlığını kabul etmeyen kol.
Dürzîlik (Kısmen Yedi İmâmcıdır): Fatımîler’in beşinci halifesi Hâkim Biemrillah’a ulûhîyet isnâd eden ghulât (köktendinci) kol.[3]
Nizarî İsmailîlik (Yedicilik): Sekizinci Fatımî halifesi Ebû Tamîm Ma’add el-Mûstansir bi-llâh'ın oğullarından Nizar'ı On dokuzuncu İsmailîyye imâmı olarak kabul eden kol.
Mustâlîlik (Yedicilik): Sekizinci Fatımî halifesi Ebû Tamîm Ma’add el-Mûstansir bi-llâh'ın oğullarından Ahmed el-Musta‘li bi-llâh’ı Dokuzuncu Fatımî halifesi olarak kabul eden kol.
On İki İmamcılık
İsna‘aşer’îyye (Onikicilik):
Câ‘fer’îyye (Onikiciler): On iki İmamlar'a Hazreti Muhammed'in hak vasi ve halifeleri ve Allah'ın masum evliyâ ve hûccetleri olarak inanan Şia'nın esas ve yaygın olan ana koludur, yani özüdür.
Kalenderîlik (On İki İmamcılık): 8. yüzyıl Samanîler devri öncesi fa’âl olan Melâmet’îyye akımından beslenen, Budizm ve Hinduizm etkilerini sergileyen, kalça boyu kıl yapımı gömlekler giyinen ya da sadece battaniyeyle örtünen, ve her türlü ilacın kullanımına karşı çıkanların yolu)
Haydarîlik (On İki İmamcılık): Kutb’ûd-Dîn Haydar tarafından kurulan, 12. yüzyıldan itibaren Kalenderîliğin en yaygın ve fa’âl kolunu oluşturan, kendilerini hâkir görmek ve aşağılamak suretiyle vücudlarına demirden halkalar takarak yalın ayak dolaşan,[4] keçe ve çuhadan yapılma elbiseler giyerek zillet içerisinde bekâr yaşayanların oluşturduğu yol;
Vefâ’îyye (On İki İmamcılık): Ebu'l Vefâ el-Bağdâdî tarafından kurulan, mânevî ve maddi temizliğe çok önem veren, sıklıkla zikir[5] ve Semah[6] uygulayan sufi/tasavvufî yol;
Bâbâ’îyye (On İki İmamcılık): Vefâ’îyye[7] tarikâtına bağlı Ebu'l-Baka Baba İlyas bin Ali el-Horasânî'nin müridlerinden olan Baba İshak Kefersudî'nin geliştirdiği sufi/tasavvufî yol.
Barak’îyyûn (On İki İmamcılık): Başlangıçta Vefâ'îyye[8] tarikâtından Ebu'l-Baka Baba İlyas bin Ali el-Horasânî’nin halifesi Aybek Baba’nın en iyi müridi, daha sonra ise hem Hacı Bektaş-ı Veli’nin halifesi hem de Rufai tarikatına bağlı Sarı Saltuk Baba’nın müridi olan Barak Baba’nın geliştirdiği sufi/tasavvufî yol;
Anadolu Alevîliği (On İki İmamcılık);
Kürt Alevîliği (Yâresânîlik)[9] (Hazreti Ali’ye ulûhîyet isnâd eden ghulât (köktendinci) sufi/tasavvufî yol; Bektaşîlik'te olduğu gibi Barak Baba'nın fikirlerinin etkisiyle ortaya çıkmış olmakla beraber On İki İmamcı olmayıp, İslâmiyet'e Bahailik'ten de uzak kalan inançlar kapsamında mutalâa edilir.)[10]: Musa el-Kâzım soyundan geldiği öne sürülen ve Hacı Bektaş-ı Veli ile özdeşleştirilen Sultan Sahak tarafından batı İran'da 14. yüzyılın sonlarında Zerdüştlük inancından beslenerek kurulan, Kur'an-ı Kerîm'i ve Hazreti Muhammed'in peygamberliğini kabul etmeyen, fakat Ali bin Ebu Talib'in Tanrılığı[11] temeli üzerine dayanan, ve "Kelâm-ı Serencâm" adlı kitabı dînî öğretilerinin temeli olarak kabul eden inanç.
Arap Alevîliği (Nusayr’îyye) (Onbircilik; kısmen On İki İmamcıdır): Hazreti Ali’ye ulûhîyet isnâd eden ghulât (köktendinci) fırka.
Hurûf’îyye (Onbircidir):Tanrı'nın her peygamberde aşamalı olarak kendisini açtığına, en son olarakta yedinci Şiî imâmı Musa el-Kâzım’ın soyundan gelen ve Hurûf’îyye inancının kurucusu olan "Feyzl’ul-Lâh Ester-Âbâdî"’nin bedeninde vücûd bulduğuna, ve ("Feyzl’ul-Lâh Ester-Âbâdî") Nâimî’nin "Câvidân el-Kebir" (Câvid-Nâme)’sinin Kur'an-ı Kerîm’i ilgâ ettiğine inanan On İki İmamcı sufi/tasavvufî yol;
Nûktâv’îyye (On İki İmamcılık): Hazreti Muhammed’in daha yüksek seviyede reenkarnasyonu olduğu iddiasiyle 1397 yılında kendisini Mehdî ilân eden "Mahmud Pasîkhânî" tarafından İsmailîyye-Nizarîlik mezhebi ile tanınan İsfahan Eyaleti'nin Kaşan şehri yakınlarında "Anjudan" köyünde Hurûf’îyye’nin bir yan kolu olarak kurulan ve Pasîkhânî’nin ölümünden sonra da Şah Tahmasp’ı Mehdî ilân etmeğe kalkışan On İki İmamcı sufi/tasavvufî yol.
Bektaş’îyye (On İki İmamcılık): Adını, 13. yüzyılda Anadolu'nun İslâmlaşması sürecinde etkin olarak fa'aliyet gösteren ve Horasan Melametîliğinin önde gelen temsilcilerinden Yusuf Hemedani'nin öğrencisi Hoca Ahmed Yesevî'nin öğretilerinin Anadolu'daki uygulayıcısı olan büyük Türk mutasavvıfı Kalenderî / Haydarî şeyhi Hacı Bektaş-ı Veli'den alan On İki İmamcı sufi/tasavvufî yol.
Âhiler (On İki İmamcılık);
Dedebabalık (On İki İmamcılık): Hacı Bektaş-ı Veli'nin soyundan gelen Balım Sultan tarafından, 14. ile 15. yüzyıllarda Azerbaycan ve Anadolu'da etkin olan Hurûfîlik akımının da etkisinde kalarak İbahilik, teslis (üçleme), tenasüh ve hülul anlayışlarını da Bektaşîlik içine katmak suretiyle 16. yüzyılın başlarında kurumsallaştırılan, özellikle Balkanlar'daki Türkler arasında yaygın olan On İki İmamcı tasavvufî yol;
Safev’îyye (On İki İmamcı ve Onikiciliğin menşei): Safevîler'in son dönemlerinde Ahbârîlik itikâdî ekolü tarafından biçimlendirilen On İki İmamcı sufi/tasavvufî inanç;
Kızılbaşlık (On İki İmamcılık): 16. yüzyılda Azerbaycan'da yaşayan ve Safevî Devleti'nin kurulması için önemli destek sağlamış olan Hürremîyye (Ḵhorram-Dīnān) adlı bir dinî ve siyâsî topluluğun ruhâni torunları[12];
Celâlîlik (On İki İmamcılık): Kendini Mehdî ilân eden Bozoklu Şeyh Celâl taraftarlarının oluşturduğu On İki İmamcı sufi/tasavvufî yol.
Niʿmetullah’îyye (On İki İmamcılık): Altıncı İmâm Cafer-i Sadık soyundan gelen ve Kadiri Sufilerinden ʿAbd-Allah Yefâ’î'nin müridi olan Sünnî Şah Niʿmetullah-i Velî (Nûr’ed-Dîn Kirmanî) tarafından tarafından kurulan ve daha sonra da Ömer ibn Hattab'ın katledildiği gün olan Zilhicce ayının yirmialtısını karnavalımsı bir resmî bayrama dönüştüren Şah İsmail’in Şiîliği mecburî devlet dini ilân etmesiyle Şiîliği benimsemek zorunda kalan On İki İmamcı sufi/tasavvufî yol;
Nurbakş’îyye (On İki İmamcılık): Dr. Câvid Nurbakş tarafından 20. yüzyılda yeniden yapılandırılan tasavvufî Yeni-Niʿmetullahîlik yolu.
Rufailik: Ahmed Er Rufai tarafından kurulan sufi/tasavvufî yol;
Galibîlik (On İki İmamcılık): Abdülkâdir Geylânî ile Ahmed Er Rufai'nin Tasavvufi prensiplerini benimseyen, mezhepte Hanefi meşrepte ise Alevî olan Sufi/tasavvufî yol.
Sınıflandırılamayanlar
Eftahîlik / Fethîlik: Adını Geniş mânasına gelen Eftâh kelimesinden alan ve Altıncı imam Cafer-i Sadık'ın oğlu Abdullah el-Eftah'ın Yedinci imam olduğuna inananların mezhebi;
Muhammedîlik: Hasan El Askeri'nin değilde, Ali Naki'nin oğlu Muhammad ibn Ali el-Hâdi'nin Onbirinci imam olduğuna inananların mezhebi;
Tavûssîlik (Altıcılar): İmam Cafer-i Sadık'ın Mehdi olduğuna ve ölmediğine inananların mezhebi;
Vâkıfîlik: İmam Musa el-Kâzım'ın son imam olduğuna inananların mezhebi.(alıntıdır)...